အခြေခံ ဆေးဝါးများ၏ မှန်ကန်သော သုံးစွဲနည်း (Basic Medication Usage)
အခြေခံ ဆေးဝါးများ၏ မှန်ကန်သော သုံးစွဲနည်း (Basic Medication Usage)
အိမ်သုံးဆေးဝါးများနှင့် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပစ္စည်းများကို ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ထားရှိ၊ အသုံးပြုတတ်ခြင်းသည် အရေးပေါ်အခြေအနေများအတွက် အသင့်ရှိစေပြီး ကျန်းမာရေးကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် အရေးကြီးပါသည်။
အဖျားကျဆေး၊ အနာလိမ်းဆေး၊ ပတ်တီးနှင့် အရေပြားယားယံဆေး စသည့် အခြေခံပစ္စည်းများ၏ မှန်ကန်သော သုံးစွဲနည်းနှင့် ဆေးဘေးကင်းရေး နိယာမများကို အောက်ပါအတိုင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။
အခြေခံ ဆေးဝါးများ၏ မှန်ကန်သော သုံးစွဲနည်း (Basic Medication Usage)
၁။ အဖျားကျ/အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ (Fever Reducers / Pain Relievers)
အသုံးအများဆုံး အဖျားကျ/အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများမှာ Paracetamol/Acetaminophen နှင့် Ibuprofen တို့ ဖြစ်ပါသည်။
| ဆေးဝါး | မှန်ကန်သော သုံးစွဲနည်း | သတိပြုရန်အချက်များ |
| Paracetamol (သို့) Acetaminophen | * အဖျား သို့မဟုတ် နာကျင်မှု သက်သာရန် အသုံးပြုပါ။ * ဆေးညွှန်းပမာဏ (Dosage) ကို အတိအကျ လိုက်နာပါ။ * (၂၄) နာရီအတွင်း စားသုံးနိုင်သော အများဆုံး ပမာဏကို လုံးဝ မကျော်ပါနှင့်။ | * အလွန်အကျွံ သောက်သုံးပါက အသည်းကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ * အခြားသော ဖျားနာ/အအေးမိဆေးများတွင်လည်း Paracetamol ပါဝင်နိုင်သောကြောင့် ပမာဏ ထပ်တိုးမဖြစ်စေရန် ဂရုစိုက်ပါ။ |
| Ibuprofen | * နာကျင်မှု၊ အဖျားနှင့် ရောင်ရမ်းခြင်း (Inflammation) ကို လျှော့ချပေးသည်။ * အစားအစာနှင့်အတူ သောက်သုံးပါ။ | * အစာအိမ်ကို ထိခိုက်လွယ်သောကြောင့် အစာနှင့်တွဲသောက်ပါ။ * ပန်းနာရင်ကျပ် (Asthma) သမားများ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်များ သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ် ပြဿနာရှိသူများ ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ပြီးမှ သောက်သုံးသင့်သည်။ * အသက် (၁၈) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များကို Aspirin လုံးဝ မပေးပါနှင့်။ |
။ အနာလိမ်းဆေး/ပိုးသတ်ဆေး (Antibiotic Ointments)
ဥပမာ: Neosporin (သို့) Polysporin ကဲ့သို့သော လိမ်းဆေးများ။
သုံးစွဲနည်း:
ပထမဆုံး၊ ဆပ်ပြာနှင့် ရေဖြင့် ဒဏ်ရာကို ညင်သာစွာ ဆေးကြောပါ။
ဒဏ်ရာနေရာကို ပတ်တီးမစည်းမီ လိမ်းဆေးအနည်းငယ်ကို ပါးပါးလေး လိမ်းပေးပါ။
အကျိုးကျေးဇူး: ဒဏ်ရာ အသေးစား (ပွန်းပဲ့ခြင်း၊ အပူလောင်ခြင်း) များတွင် ပိုးဝင်ခြင်းကို ကာကွယ်ပေးသည်။
၃။ အရေပြားယားယံ/ဓာတ်မတည့်မှု ဆေးများ (Antihistamines / Calamine Lotion)
Antihistamine Tablets (သောက်ဆေး): အင်းဆက်ပိုးကိုက်ခြင်း၊ ဓာတ်မတည့်မှုကြောင့် ယားယံခြင်း သို့မဟုတ် အအေးမိခြင်း လက္ခဏာများအတွက် အသုံးပြုသည်။
သတိပြုရန်: အချို့ Antihistamine ဆေးများသည် အိပ်ငိုက်စေနိုင်သည် (ဥပမာ- Diphenhydramine)။ ဆေးသောက်ပြီးနောက် ကားမောင်းခြင်း၊ စက်ကြီးများ မောင်းနှင်ခြင်းတို့ကို ရှောင်ရှားပါ။
Hydrocortisone Cream (သို့) Calamine Lotion (လိမ်းဆေး): ယားယံခြင်း၊ အရေပြားနီရဲရောင်ရမ်းခြင်း (ဥပမာ- ပိုးကိုက်၊ အပင်ထိ) တို့ကို လိမ်းပေးပြီး သက်သာစေပါသည်။
၄။ ပတ်တီးနှင့် ဒဏ်ရာစည်းပစ္စည်းများ (Bandages and Wound Care)
သုံးစွဲနည်း:
ဒဏ်ရာကို သန့်စင်ပြီးနောက် အနာလိမ်းဆေး လိမ်းပေးပါ။
ပတ်တီး သို့မဟုတ် ပလာစတာ (Adhesive Bandage) ဖြင့် ဒဏ်ရာကို လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် ဖုံးအုပ်ပေးပါ။
ပတ်တီးကို နေ့စဉ် ပြောင်းလဲပါ သို့မဟုတ် စိုစွတ်/ညစ်ပတ်သွားပါက ချက်ချင်း ပြောင်းပါ။
အရေးကြီး: အနာကြီးများ၊ အဆီအလွန်ကျွတ်သော ဒဏ်ရာများ သို့မဟုတ် နက်ရှိုင်းသော ဒဏ်ရာများကို ကိုယ်တိုင် မကုသဘဲ ဆရာဝန်နှင့် ပြသသင့်သည်။
🔒 အိမ်သုံးဆေးဘေးကင်းရေးနှင့် သိုလှောင်ခြင်း (Home Medication Safety)
အိမ်ရှိ ဆေးဝါးများ၏ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုနှင့် အာနိသင် ရှိနေစေရန် အောက်ပါအချက်များကို လိုက်နာပါ။
၁။ မှန်ကန်စွာ သိုလှောင်ခြင်း
အေးသော၊ ခြောက်သွေ့သော နေရာတွင် ထားပါ: အပူ၊ အလင်းရောင်နှင့် စိုထိုင်းဆသည် ဆေးဝါးများ၏ အာနိသင်ကို လျော့ကျစေသည်။
❌ ရှောင်ရန်: ရေချိုးခန်းနှင့် မီးဖိုချောင် (အပူချိန်နှင့် စိုထိုင်းဆ မကြာခဏ ပြောင်းလဲသောကြောင့်)။
✅ ထားရန်: အိပ်ခန်း သို့မဟုတ် ဧည့်ခန်းရှိ ဗီရိုအမြင့် (သို့) အံဆွဲ သို့မဟုတ် ဆေးဗီရို။
ကလေးလက်လှမ်းမမီသော နေရာ: ကလေးငယ်များနှင့် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ လက်လှမ်းမမီနိုင်သော၊ မြင်ကွင်းမှ ကွယ်သော နေရာတွင် သို့မဟုတ် သော့ခတ်ထားသော ဗီရို တွင် ထားပါ။
၂။ သက်တမ်းစစ်ဆေးခြင်းနှင့် စွန့်ပစ်ခြင်း
သက်တမ်းစစ်ဆေးပါ: သင့်ဆေးဗီရိုကို (၆) လတစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် စစ်ဆေးပြီး သက်တမ်းကုန်ဆုံးရက် (Expiration Date) ကို စစ်ဆေးပါ။
သက်တမ်းကုန်ဆုံးဆေးများကို စွန့်ပစ်ပါ: သက်တမ်းလွန်သွားသော ဆေးများသည် အာနိသင် လျော့ကျသွားခြင်း (သို့) ဘေးဥပဒ် ဖြစ်စေနိုင်သောကြောင့်-
ဆေးဘူးပေါ်ရှိ စွန့်ပစ်ရန် ညွှန်ကြားချက်ကို စစ်ဆေးပါ။
ညွှန်ကြားချက်မရှိပါက ဆေးကို မိလ္လာ သို့မဟုတ် အမှိုက်ပုံးထဲသို့ တိုက်ရိုက်မပစ်ပါနှင့်။ ကော်ဖီဖတ် သို့မဟုတ် မြေမှုန့်နှင့် ရောစပ်ပြီး တံဆိပ်ပိတ်ထားသော ပလတ်စတစ်အိတ်ထဲ ထည့်၍ စွန့်ပစ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဆေးဆိုင်သို့ ပြန်အပ်ခြင်းဖြင့် ဘေးကင်းစွာ စွန့်ပစ်ပါ။
၃။ ဆေးညွှန်းကို အမြဲလိုက်နာပါ
မည်သည့်ဆေးကိုမဆို သောက်သုံး/အသုံးပြုခြင်းမပြုမီ ဆေးဘူးပေါ်ရှိ ညွှန်းဆိုထားသော ပမာဏ (Dose) နှင့် အသုံးပြုပုံကို သေချာဖတ်ပါ။
ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးဝါးပညာရှင် (Pharmacist) မှ ညွှန်ကြားထားသည့် ပမာဏကိုသာ အတိအကျ သုံးစွဲပါ။
ဤအခြေခံ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် သင်၏ အိမ်သုံးဆေးဝါးများကို ဘေးကင်းစွာ အသုံးပြုနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
ဆောင်းပါး
Jobs
Business Program
Ordering Program