ဆေးဝါး သိုလှောင်ခြင်းနှင့် စနစ်တကျ သုံးစွဲခြင်း

ဆေးဝါးသုံးစွဲရာတွင် ဆေးညွှန်း၊ ဆေးပမာဏနှင့် အချိန်ကို တိကျစွာ လိုက်နာရန် အရေးကြီးပုံ

ဆေးဝါးသုံးစွဲရာတွင် ဆေးညွှန်း၊ ဆေးပမာဏနှင့် အချိန်ကို တိကျစွာ လိုက်နာရန် အရေးကြီးပုံ

ဆေးဝါးသုံးစွဲခြင်း (Medication Adherence) ဆိုသည်မှာ ဆရာဝန်၊ ဆေးဝါးပညာရှင် သို့မဟုတ် ဆေးဘူးပေါ်ရှိ ညွှန်ကြားချက်များကို တိကျစွာ လိုက်နာခြင်းကို ဆိုလိုပါသည်။ ဤညွှန်ကြားချက်များကို သေချာစွာ လိုက်နာခြင်းသည် ရောဂါကို ထိရောက်စွာ ကုသနိုင်ရန်၊ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာများ မဖြစ်စေရန်နှင့် ဆေးဝါး၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို လျှော့ချရန်အတွက် အသက်ရှူခြင်းကဲ့သို့ပင် အရေးကြီးပါသည်။

ဤအချက်များကို ဘာအတွက် လိုက်နာရသလဲ။

  • ထိရောက်မှု အပြည့်အဝရရှိရန် : ဆေးကို သတ်မှတ်ပမာဏနှင့် အချိန်အတိုင်း သောက်မှသာ သွေးတွင်းရှိ ဆေးပမာဏသည် ရောဂါပိုးကို တိုက်ဖျက်ရန် သို့မဟုတ် ရောဂါကို ထိန်းချုပ်ရန် လုံလောက်သော အဆင့်တွင် တည်ရှိနေမည်။
  • ဆေးယဉ်ပါးမှု တားဆီးရန် : ပဋိဇီဝဆေးများ (Antibiotics) ကို သတ်မှတ်ကာလ မပြည့်ဘဲ ရပ်တန့်လိုက်ပါက ရောဂါပိုးများ ဆေးယဉ်ပါးသွားစေနိုင်သည်။
  • ဘေးကင်းမှု ထိန်းသိမ်းရန် : ဆေးပမာဏ လွန်ကဲစွာ သောက်သုံးခြင်း (Overdose) သို့မဟုတ် ဆေးနှစ်မျိုး တွဲဖက် သောက်သုံးခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို ကာကွယ်ရန်။

✅ တိကျစွာ လိုက်နာရမည့် အဓိက အချက် ၃ ချက်

၁။ ဆေးပမာဏ (Dose) ကို တိကျစွာ လိုက်နာပါ

  • ဆေးပြား သို့မဟုတ် ဆေးတောင့် : ဆေးပြားကို ဖောက်ဖျက်ခြင်း၊ ဝါးစားခြင်း သို့မဟုတ် အပိုင်းပိုင်း ဖြတ်တောက်ခြင်း မပြုမီ ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးဝါးပညာရှင်နှင့် တိုင်ပင်ပါ။ (Enteric-coated သို့မဟုတ် Extended-release ဆေးများကို ဖြတ်တောက်ခြင်းသည် အာနိသင်ကို ပျက်စီးစေသည်)။
  • ဆေးရည် သို့မဟုတ် ဆေးရည်ပြောင်း : ကလေးများအတွက် ဆေးရည်တိုက်သည့်အခါ သာမန် လက်ဖက်ရည်ဇွန်း သို့မဟုတ် စားပွဲတင်ဇွန်း ကို အသုံးမပြုဘဲ ဆေးနှင့်အတူပါလာသော အတိုင်းအတာ မှန်ကန်သည့် ဇွန်း သို့မဟုတ် ဆေးရည်ပြောင်း ကိုသာ အသုံးပြုပါ။

၂။ ဆေးသောက်ချိန် (Timing) ကို လိုက်နာပါ

  • ပုံမှန် သောက်သုံးပါ : ဆေးညွှန်းတွင် တစ်နေ့လျှင် နှစ်ကြိမ် ဟု ဖော်ပြထားပါက ၁၂ နာရီ ခြားနားပြီး သောက်သင့်ပါသည်။ ဥပမာ- နံနက် ၈ နာရီနှင့် ည ၈ နာရီ။ ဤသို့ ပုံမှန် ခြားနား သောက်သုံးခြင်းသည် သွေးတွင်းရှိ ဆေးပမာဏကို တည်ငြိမ်စေသည်။
  • အစာနှင့် တွဲဖက်မှု :
    • အစာနှင့်အတူ သောက်ရန် ညွှန်ကြားထားပါက (ဥပမာ- NSAIDs များ) အစာအိမ် အကာအကွယ်ပေးရန် အစားအစာ စားနေစဉ် သို့မဟုတ် စားပြီး ချက်ချင်း သောက်သုံးပါ။
    • အစာမရှိဘဲ သောက်ရန် ညွှန်ကြားထားပါက (ဥပမာ- သံဓာတ်အားဆေး အချို့) ဆေးမသောက်မီ ၁ နာရီနှင့် ဆေးသောက်ပြီးနောက် ၂ နာရီကြာသည်အထိ အစားအစာ ရှောင်ရှားပါ။

၃။ ကုသမှု ကာလ (Duration) ကို ပြည့်မီပါ

  • ပဋိဇီဝဆေးများ : ဖျားနာမှု သို့မဟုတ် ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာသွားသော်လည်း ဆရာဝန် ညွှန်ကြားထားသည့် ရက်အတိုင်း ပဋိဇီဝဆေးများကို ကုန်ဆုံးသည်အထိ သောက်သုံးပါ။ ကြားဖြတ် ရပ်လိုက်ခြင်းသည် ရောဂါပိုးကို ပြန်လည် ဖြစ်ပွားစေခြင်း သို့မဟုတ် ဆေးယဉ်ပါးမှု ဖြစ်စေခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

❌ အထူး သတိပြုရန် အချက်များ

  • သောက်ရန် မေ့သွားပါက : ဆေးသောက်ရန် မေ့သွားသည်ကို သတိရပါက ချက်ချင်း သောက်သုံးပါ။ သို့သော် နောက်တစ်ကြိမ် သောက်ရမည့်အချိန်နှင့် အလွန်နီးကပ်နေပါက မေ့သွားသော ဆေးကို ကျော်ပြီး ပုံမှန် အချိန်ဇယားအတိုင်း ဆက်လက် သောက်ပါ။ ဘယ်တော့မှ ဆေးနှစ်ဆကို တစ်ပြိုင်တည်း မသောက်ပါနှင့်
  • ကိုယ်တိုင် ဆေးရပ်ခြင်း မပြုရ : သွေးတိုးဆေး၊ ဆီးချိုဆေး၊ စတီးရွိုက် (Steroids) သို့မဟုတ် စိတ်ကျန်းမာရေး ဆေးဝါးများကဲ့သို့သော ဆေးများကို ဆရာဝန်၏ ညွှန်ကြားချက်မပါဘဲ ရုတ်တရက် ရပ်တန့်လိုက်ပါက အသက်အန္တရာယ်ရှိသော နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးများ (ဥပမာ- သွေးတိုးရုတ်တရက် တက်ခြင်း) ဖြစ်စေနိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။

⚠️ ဆေးပညာဆိုင်ရာ အသိပေးချက် ဤဆောင်းပါးသည် အများပြည်သူ ဗဟုသုတ ရရှိစေရန် အတွက်သာ ဖြစ်ပါသည်။ ဆေးပညာဆိုင်ရာ တိကျသော အကြံဉာဏ်၊ ရောဂါရှာဖွေမှု သို့မဟုတ် ကုသမှု အဖြစ် အစားထိုး အသုံးပြုရန် မဟုတ်ပါ။

ဆေးဝါးများ သိုလှောင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ မရှင်းလင်းသည်များ ရှိပါက သင်၏ ဆေးဝါးပညာရှင် (Pharmacist) နှင့် တိုင်ပင်ပါ။

ရောဂါကာကွယ်ရေး အလေ့အကျင့်ကောင်းများ

ဆီးလမ်းကြောင်း ပိုးဝင်ခြင်း (UTI) ကို ကာကွယ်နိုင်မည့် နည်းလမ်းကောင်းများ

ဆီးလမ်းကြောင်း ပိုးဝင်ခြင်း (UTI) ဆိုသည်မှာ ဘက်တီးရီးယား ပိုးမွှားများ ဆီးလမ်းကြောင်းထဲသို့ ဝင်ရောက်လာသောကြောင့် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည့် အခြေအန...
Continue reading
နေ့စဉ်အာဟာရနှင့်စားသောက်ခြင်း

အမျိုးသားများအတွက် ဆံပင်အားဖြည့်ဆေးများ တကယ်ထိရောက်ရဲ့လား?

ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းနှင့် ထိပ်ပြောင်ခြင်းတို့သည် အမျိုးသားအများစုအတွက် ယုံကြည်မှုလျော့နည်းစေသော အဓိကပြဿနာများ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဈေးကွက်...
Continue reading
အခြေခံကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု

သွေးတိုးခြင်းကို ကာကွယ်ရန်- ဆိုဒီယမ် (ဆားဓာတ်) စားသုံးမှုကို လျှော့ချမည့် လက်တွေ့ကျ နည်းလမ်းများ

သွေးတိုးခြင်း (High Blood Pressure or Hypertension) သည် နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်းနှင့် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများ၏ အဓိက အကြောင်းအရင်း ဖြ...
Continue reading
အမျိုးသမီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အိမ်သုံးဆေးဝါးအချို့

အမျိုးသမီးများအတွက် နေ့စဉ် ကျန်းမာရေး ထိန်းသိမ်းနည်းများ

 🌸 အမျိုးသမီးများအတွက် နေ့စဉ် ကျန်းမာရေး ထိန်းသိမ်းနည်းများအမျိုးသမီးများ၏ ခန္ဓာကိုယ်သည် ဟော်မုန်းပြောင်းလဲမှုများကြောင့် အထူးဂရုစိုက်ရ...
Continue reading